Systematyka błędów i przykłady
BŁĄD MEDYCZNY
Przez błąd medyczny należy rozumieć takie działanie lub zaniechanie osoby świadczącej szeroko rozumiane usługi medyczne (np. lekarza, pielęgniarki, zakładu opieki zdrowotnej itp.), które rodzi odpowiedzialność cywilną.
Pojęcia tego nie można utożsamiać z tzw. „niepowodzeniem w leczeniu” rozumianym jako nieskuteczność zastosowanej w danym przypadku terapii, mającą miejsce mimo najwyższych kwalifikacji lekarza (lub innego profesjonalisty medycznego).
BRAK ZGODY PACJENTA
Wszelkie działania personelu medycznego na osobie pacjenta (badania diagnostyczne, zabiegi lecznicze) wymagają dobrowolnej i świadomie wyrażonej zgody pacjenta.
Pacjent świadomie wyraża zgodę na przeprowadzenie zabiegu terapeutycznego tylko wówczas, gdy wcześniej zostanie poinformowany o typowych, wszystkich normalnie występujących skutkach zabiegu, ryzyku i możliwości wystąpienia powikłań.
Przeprowadzenie zabiegu bez zgody pacjenta (nawet w przypadku pomyślnego skutku leczniczego) stanowi naruszenie jednego z podstawowych praw człowieka jakim jest jego integralność cielesna i również rodzi odpowiedzialność cywilną.
Pacjent w każdym czasie może cofnąć swoją zgodę!
BŁĄD LEKARSKI
Postępowanie sprzeczne z powszechnie uznanymi zasadami wiedzy medycznej. W zależności od etapu procesu leczenia, na jakim doszło do popełnienia błędu, można wyróżnić:
- błąd diagnostyczny (rozpoznania) – polega na mylnym stwierdzeniu nieistniejącej choroby bądź też na nierozpoznaniu rzeczywistej choroby pacjenta
- błąd terapeutyczny (w leczeniu) – polega na wyborze niewłaściwej lub wadliwej metody leczenia (np.: przepisanie nieodpowiedniego leku, zaniechanie skierowania pacjenta do specjalisty)
- błąd rokowania (prognozy) – może wpływać negatywnie na proces leczenia oraz zdecydować o pogorszeniu się stanu zdrowia pacjenta
BEZPRAWNA ODMOWA UDZIELENIA POMOCY
Lekarz ma obowiązek udzielenia pomocy w każdym przypadku, gdy zwłoka w jej udzieleniu mogłaby narazić pacjenta na utratę życia, ciężkie uszkodzenie ciała lub też ciężki rozstrój zdrowia.
Uzasadnieniem odmowy udzielenia natychmiastowej pomocy pacjentowi nie będzie fakt, że:
- w danej miejscowości znajduje się stacja pogotowia ratunkowego,
- lekarz nie posiada danego rodzaju specjalizacji, jeżeli nie jest możliwym uzyskanie pomocy specjalisty.
W razie zagrożenia życia lub zdrowia placówka medyczna nie może odmówić udzielenia pomocy pacjentowi z uwagi na rejonizację czy też brak ubezpieczenia zdrowotnego.
Odmowy udzielenia pomocy nie można utożsamiać z odstąpieniem od leczenia, które może nastąpić w każdym czasie (poza oczywiście sytuacją zagrażającą życiu lub zdrowiu pacjenta) według uznania lekarza.
BEZPRAWNY EKSPERYMENT MEDYCZNY
Eksperyment medyczny może być przeprowadzony na pacjencie tylko i wyłącznie za jego zgodą, przy czym powinien on być przeprowadzony z poszanowaniem godności człowieka oraz z wyważeniem korzyści i ujemnych następstw, jakie może wywołać w sferze fizycznej i psychicznej pacjenta.
Bardziej surowe zasady obowiązują przy przeprowadzaniu eksperymentów badawczych, mających na celu pogłębienie naukowej wiedzy. Natomiast eksperymenty kliniczne (lecznicze) przeprowadzane w celu polepszenia stanu zdrowia pacjenta mogą być wdrażane w przypadku nieskuteczności konwencjonalnych metod leczenia. Jakkolwiek i ten rodzaj eksperymentu winien być przeprowadzany w wyjątkowych okolicznościach.
Podobnie jak w przypadku „standardowych” procedur medycznych, również w przypadku zgody na przeprowadzenie eksperymentu pacjent winien być poinformowany o możliwych skutkach i ryzyku tegoż eksperymentu. A zgodę tę w każdym momencie można cofnąć.
NIEDOPUSZCZALNY ZABIEG Z ZAKRESU CHIRURGII ESTETYCZNEJ
Zabiegiem z zakresu chirurgii estetycznej jest zabieg mający na celu wyłącznie polepszenie wyglądu estetycznego. Zabiegiem takim nie jest zabieg w wyniku którego dochodzi do naprawienia „rażącej anomalii fizycznej” lub też naprawienia skutków jakiegoś wypadku.
Zabieg chirurgii estetycznej jest dopuszczalny po spełnieniu łącznie dwóch warunków:
- wyrażenie zgody przez pacjenta, który został szczegółowo poinformowany o skutkach zabiegu i jego ryzyku (nawet tym rzadko występującym),
- zabieg obarczony jest tzw. „przeciętnym ryzykiem” (tzn. pacjentowi nie grozi śmierć ani ciężkie uszkodzenie ciała).
NIEZACHOWANIE TAJEMNICY LEKARSKIEJ
Personel medyczny zobowiązany jest zachować w tajemnicy wszelkie informacje o pacjencie, jakie uzyskał w związku z jego leczeniem - w toku przeprowadzania wywiadu, prowadzenia terapii, jak również odnośnie rokowań (tajemnicą objęte są np. wdrożone metody leczenia, schorzenia współistniejące, stosunki rodzinne, osobiste, zawodowe pacjenta, kontakty czy preferencje seksualne).
Tajemnica obejmuje:
- wypowiedzi ustne personelu medycznego,
- dokumenty i materiały pisemne (dokumentację medyczną).
Bezprawne niezachowanie tajemnicy lekarskiej stanowi naruszenie dóbr osobistych pacjenta, o którym informacje zostały ujawnione.
Obowiązek zachowania tajemnicy nie wygasa w razie śmierci pacjenta.
Lekarz może jednak poinformować najbliższą rodzinę zmarłego o chorobie i przyczynie jego śmierci, chyba że pacjent wyraźnie tego zabronił.
